دانلود مقاله نقش روسيه در جنبش تنباکو در فایل ورد (word) دارای 50 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله نقش روسيه در جنبش تنباکو در فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله نقش روسيه در جنبش تنباکو در فایل ورد (word)

مقدمه و طرح سوال  
نگاهی به منابع  
زمینه‌های فرهنگی جنبش  
زمینه‌های اقتصادی جنبش  
رقابت‌های روس و انگلیس در ایران   
علما و مردم   
شاه و امتیاز تنباکو   
امین السلطان و امتیاز تنباکو   
مستندات روسیه برای مخالفت با امتیاز   
اسناد مربوط به نقش روسیه در جنبش تنباکو  
الف: اسنادی دال بر نقش محوری روسیه در جنبش   
ب: رد مدارک موجود در زمینه نقش روسیه در جنبش   
اسناد فرانسوی   
نتیجه‌گیری   
کتابنامه   

کتابنامه

-         شیخ حسن کربلایی، تاریخ دخانیه، چاپ اول، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، پائیز 1382

-         «سده تحریم تنباکو» مقاله گزیده کتابشناسی نهضت تنباکو، جلد اول

-         آقا بزرگ تهرانی، میرزای شیرازی، انتشارات وزارت ارشاد اسلامی چاپ سوم زمستان 1365

-         کرمانی، ناظم‌الاسلام، تاریخ بیداری ایرانیان، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم

-    آ.ک،س. لمبتون، ایران عصر قاجار، ترجمه سیمین فصیحی، انتشارات جاودان خرد مشهد، چاپ اول، سال 1375

-    نیکی.ر.کدی، تحریم تنباکو در ایران، ترجمه شاهرخ قائم مقامی، تهران شرکت انتشارات کتابهای جیبی، سال 2535

-    کاظم‌زاده، فیروز، روس و انگلیس در ایران، ترجمه منوچهر امیری، انتشارات آموزش انقلاب اسلامی، چاپ دوم، تهران 1371

-         تیموری، ابراهیم، تحریم تنباکو، انتشارات شرکت سهامی کتابهای جیبی چاپ دوم، 1358

-    فوریه، سه سال در دربار ایران، ترجمه عباس اقبال آشتیانی چاپ همایون شهیدی، انتشارات دنیای کتاب، بی‌تا

-    اعتمادالسلطنه، روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، با مقدمه و فهارس ایرج افشار، تهران امیرکبیر، 1345

-         اسناد وزارت خارجه فرانسه، بخش ایران شماره 37،7 سپتامبر 1892

-    و.ا.کاساکوفسکی، خاطرات کلنل کاساکوفسکی، ترجمه عباسقلی حلبی، چاپ دوم، تهران، انتشارات سیمرغ 1355

-         تحقیقات انستیتوی فرانسه، ریشه و روند جنبش تنباکو، به کوشش محمد شیرازی بی‌تا و بی‌نا

-         شرح حال عباس میرزا ملک آراء، با مقدمه عباس اقبال، تهران 1335

-    براون ادوارد گرانویل، انقلاب ایران، ترجمه احمدپژوه (شبیر همایون) انتشارات معرفت، تهران 1338

کتابنامه انگلیسی

1-     Cited in P.M. sykes, the Right Honourable Sir Mortimer Durand (London, 1926) PP.231,

2-     Financial Standard, 7 march,

3-     F.O. 60:555, memorandum respecting the Imperial tobaco corporation of persia, Ernest Lehmann, Foreign office, 9 may

4-     Salisbury Private papers. Loos papers, special Letters, Gurzon to salisbury, II church Road, Nor wood, 16 october

5-     Kennedy to salisbury, telgoom, No, 181, Gulahak, September 7. 1890; F.0 60/

مقدمه و طرح سؤال

در تاریخ کشورها و سرزمین‌ها برخی از حرکت‌ها و جنبش‌ها به خاطر تازگی و کارکردشان اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کنند و چه بسا زمینه‌ای برای پیشرفت و یا پسرفت به حساب می‌آیند. جنبش تنباکو در ایران یکی از این مقاطع تاریخی است که مردم ایران را نسبت به قدرت خویش برای مقابله با پیش‌آمدهایی که حیثیت ملی آنها را به مخاطره می‌انداخت، آگاه ساخت. مردمی که یاد گرفته بودند هر آنچه شاه و دربار برای آنها رقم می‌زند بپذیرند و خود را ملزم به اطاعت از آن می‌یافتند هرچند از اجرای آن کراهت داشتند

در این دوره تحولات در کشورهای اروپایی وارد مرحله‌ای حساس شده بود و سرمایه‌داری پا را از مرزهای خود فراتر گذاشته بود و در پی سود و منفعت خویش خواسته‌ها و مطالعات مردمان آن سوی مرزها را به هیچ می‌انگاشت. بنابراین جنبش تنباکو یک جنبش کاملاً مربوط به مسائل اقتصادی است یعنی ریشه اصلی‌اش به اقتصاد برمی‌گردد و این عملاً ناشی از یک مسئله بسیار مهم و آن به وجود آمدن و رشد امپریالیسم است. این مسئله تنها به ایران مربوط نمی‌شود و آسیا را هم در بر می‌گیرد. در ایران رژیم، رژیم زمین‌داری است و با رژیم سرمایه‌داری چندان میانه خوبی ندارد. لذا است که به واسطه پدید آمدن تعارض منافع زیر ساخت‌های اقتصادی اجتماعی دچار تضاد شده و مقابله با پدیده بیرونی نمود عینی به خود می‌گیرد. برای تحلیل انقلابها و جنبش‌ها در ایران براساس چارچوب نظری چارلزنلسون می‌توان گفت که هر جامعه یک ساخت دارد و ساخت جوامع با یکدیگر متفاوت است و هر ساختی یک عملکرد و کارد به خصوصی دارد. در ساخت اجتماعی ایران هم یک عملکردی وجود دارد که این ساخت‌ها را به هم مربوط می‌کند که به آن ساخت جامعه می‌گویند. این کارکرد، ساخت ارزشی را به وجود می‌آورد و این ساخت ارزش تغییرات مربوط به تجانس را به موجب می‌شود. حال اگر بین ساخت ارزشی و محیط تجانس باشد مشکلی پیش نمی‌آید ولی اگر عدم تجانس بین ساخت ارزشی و محیط به وجود بیاید آن وقت نظام نامتعادل اجتماعی رخ می‌نماید و این چیزی بود که در جنبش تنباکو اتفاق افتاد. به هر حال در این تحقیق در پی آن هستیم تا ببینیم نقش روسیه در این جنبش چه میزان بوده است. آیا همانطور که برخی ادعا می‌کنند سر منشأ و سرنخ ماجرا در دست روسها بوده و مردم را آنچنان که می‌خواستند هدایت می‌کردند یا فقط به خاطر حفظ منافع خود مخالف اعطای امتیاز به رقیب خود بوده‌اند، و این مردم و علما بودند قیام را آغاز کردند و به نتیجه رسانیدند. ما در این تحقیق سعی کرده‌ایم با تکیه بر اسناد و مدارک تاریخی موضوع را قدری بشکافیم. اما به نظر می‌رسد نقش روسیه یک نقش تقویت کننده و تکمیلی بوده تا یک نقش بنیادی و محوری، بررسی ادعاهای طرفین و مدارک تاریخی این را ثابت می‌کند

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله نقش روسيه در جنبش تنباکو در فایل ورد (word)

نخستین اثر مستقل و تک نگارانه درباره جنبش تنباکو، کتاب تاریخ دخانیه شیخ حسن کربلایی است. حاج علی فرزند محمدرضا، پدر شیخ آقا بزرگ طهرانی هم رساله‌ای در تاریخ دخانیه نوشته که متاسفانه تاکنون یافت نشده است.[1] پس از آن کتاب مستقل دیگری که نوشته شده کتاب «تحریم تنباکو، اولین مقاومت منفی در ایران» ابراهیم تیموری است که به سال 1328 خورشیدی چاپ شده است. وی از کتاب شیخ حسن، کمال استفاده را کرده و نامی از آن به میان نیاورده است. البته خود او هم تلاش زیادی در جمع‌آوری اسناد و مدارک کرده است

اثر مستقل دیگر، عنوان «تحریم تنباکو» از خانم نیکی، ر،کدی است که توسط شاهرخ قائم مقامی ترجمه و به سال 1356 خورشیدی در تهران به چاپ رسیده است. تحلیلی از نقش سه گانه شیخ فضل‌الله نوری در نهضت تحریم تنباکو اثر مستقل دیگری از آقای ابوالحسنی (مندر) است که به سال 1360 توسط انتشارات پیام آزادی در تهران چاپ شده است. «پیکار پیروزی تنباکو» از محمد نهاوندیان (تهران، چاپ پرتو) و کتاب «ریشه و روند جنبش تنباکو» (بدون یاد از نام مؤلف) و کتاب «اندیشه دینی و جنبش ضد رژی» از آقای حسین آبادیان (تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1376 آثار مستقل دیگری هستند که در این باره انتشار یافته‌اند

کتابی نیز با عنوان «بازرگان» از خانم هما ناطق درباره دادوستد با بانک شاهی ورژی تنباکو در تهران به سال 1373 چاپ شده است

کتاب ویژه‌ای هم درباره مرحوم سید علی‌اکبر فال اسیری مجتهد فارس با عنوان «نقش مجتهد فارس در نهضت تنباکو» از آقای محمدرضا رحمتی در تهران و به توسط بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی چاپ شده است

ما در این تحقیق تلاش نموده‌ایم از منابعی بیشتر بهره ببریم که به شکلی به موضوع مرتبط بود و در آنها به نقش روسیه در جنبش اشاره شده باشد. از جمله این منابع برخی خاطرات از جمله خاطرات دکتر فوریه در ایران است

همچنین اسناد وزارت خارجه انگلیسی و فرانسه از دیگر منابع است که به آنها مراجعه شده است. بخش دیگر منابعی در واقع منابع مطالعاتی و تحقیقاتی است که با مراجعه به آنها سعی شده تا نتیجه تحقیقات آنها به شکلی در این پژوهش منعکس شود

از جمله منابعی که به کرات به آنها استناد شده کتاب روس و انگلیس در ایران اثر فیروز کاظم‌زاده است. تاریخ قاجاره اثر آ.ک.س لمبتون از دیگر منابعی است که به قدر نیاز به آنها مراجعه کرده‌ایم.[2]

زمینه‌های فرهنگی جنبش

یکی از زمینه‌های جنبش تنباکو در ایران نارضایتی مردم و علما از نفوذ فرهنگی و اقتصادی بیگانگان در کشور بود. این نفوذ که حیثیت و هویت ملی و فرهنگی یک جامعه سنتی را با خطر مواجهه کرده بود تبدیل به یک جنبش ضد بیگانه شد. شیخ حسن کربلایی فضا را این چنین توصیف کرده است: چنان افعال و اطوار زشت و ناپسند فرنگیان در نظرها به زیبایی جلوه گرفت که مسلمان زادگان ایران، با آن وجدانهای سلیم و سلیقه مستقیم، قبایح افعال و اطوار ننگ مغزانه فرنگیان را  با شوق و شعف هر چه تمام‌تر، شعار ]شعائر[ خود گرفته، سهل است که مایه مباهات خود دانسته، بدان قبایح نیز بر مردم مملکت افتخار و مزیت جستند؛ و با همه این، باز هم فرنگی مآبی دست از مسلمانان برنگرفت تا بر طبایع ایشان نیز استیلا یافته، استعداد طبیعیه تا مسلمانان را هم از ریشه برانداخت. [3]

نویسنده تاریخ دخانیه در ادامه می‌نویسد

این شد که از این پس کلمه ملت را که سبب اصلی خرابی کار ایران فهمیده بودند، نفوذ و موقع پیشین از دلها برفت و افکار فرنگستان که ضامن سعادت و نیکبختی ملت و مملکتش می‌دانستند. هر روزه در نظرها رونقی تازه گرفت و به تدریج مقام فرنگیان در ایران خیلی بلند و منتسبات فرنگستان کلّیه خیلی دل‌پسند افتاده و بدین و تیره هر کار فرنگی و فرنگی مآبی را در ایران  ]رواج[ افزوده شده و بازار اسلام و مسلمانی را همی (رونق) بکاهید، تا آنجا که بزرگان ایران را از سازش و آمیزش با مردم فرنگستان، عظم بسیاری از منکرات اسلامیه یکسر از نظر به در رفت؛ سهل است که نوبت، کم‌کم به معلومات وجدانیه و مسلمات فطریه رسید. [4]

زمینه‌های اقتصادی جنبش تنباکو

نفوذ اقتصادی بیگانگان در ایران یکی دیگر از عوامل عمده پیدایش جنبش تنباکو بود. مردم، تجار و بازرگانان وقتی می‌دیدند که سرنوشت اقتصادی مملکت خود به دست بیگانگان افتاده است به دنباله بهانه به منظور نشان دادن واکنش بودند و این بهانه با اعطای امتیاز توتون و تنباکو به دست آمد

در اینجا قسمتی از نامه یک تاجر به علمای عراق که توسط شیخ حسن کربلایی در زمینه دخالت خارجی‌ها در مسائل مملکتی و ضررهای آن به اقتصاد کشور در کتاب تاریخ دخانیه آورده شده متذکر می‌شویم

«نوع اهالی این بلد عمده و معظم که چشم و چراغ ایرانیان است، خاصه صنف تجار را، کار این روزها خیلی سخت و دشوار شده و چگونه سخت و دشوار نباشد و حال آن که چندین سال است تا کنون که ]به[ سبب مداخل و استیلای فرنگیان، رشته تجارت ایران بالمرّه از دست تجار مسلمان بیرون رفته است

این جماعت فرنگیان، گذشته از این که در کلیه بلاد ایران، خاصه در این بلد معظم، کم‌کم خیلی زیاد شده و در رشته بسیاری از کارها، مدخلت جسته‌اند، این جماعت به یک وضع تقلبی در کار تجارت ایرانیان داخل شده و رشته کارها را در هم و برهم زده‌اند که تجار مملکت را علی‌الخصوص با التزام به احکام شریعت، دیگر دادوستد صرفه ]وعاندی[ ندارد، سهل است که این وضع دادوستدهای اسلامی، به جز خسارت، نتیجه و حاصلی نتواند داشت. این است که از چندین سال تاکنون، هر ساله در هر بلد جمعی از تجار مسلمان ورشکسته و خانه‌نشین شده و این باقی مانده هم که امروزه علی الرسم به حجره و کاروانسرا می‌آیند، با کمال کسالت و افسردگی هرکسی در این خیال که تا هنوز به وسیله چرکین ورشکستگی ننگین شده خود ]اختیاراً[ از کار تجارت کناره گرفته و ابتداً خانه نیشن باشد.[5]

مقایسه امتیازاتی که کشورهای ضعیف‌تر به قدرتهای بیگانه داده بودند از دیگر دلایل مخالفت مردم با امتیاز تنباکو بود. چه براساس اسناد میزان سود و بهره‌ای که از بابت امتیاز توتون و تنباکو به ایران داده می‌شد به مراتب کمتر از امتیازات از نوع خود در سایر کشورها از جمله عثمانی بود

در این اواخر در مملکت ما دو سه فقره امتیاز به اجانب داده شده است که امثال آن شرایط خفیفه ]، حقیقتاً[ در هیچ مملکتی دیده و شنیده نشده است امروز دولت انگلیس با آن همه اقتدار در زنگبار و فرانسه در داهومی (بنین) و دولت ایتالیا در حبشستان با آن شرایط خفیفه امتیاز حاصل نتواند نمود؛ حقوق هیچ مملکت و ملتی بدین پایه رایگان فروخته نمی‌شود؛ آیا واسطه کار هیچ وجدان ندارد ]و به هوش نمی‌آید[ و پیش خود نمی‌اندیشد که این امتیازات متضمن حقوق عمومیه است؟[6]

رقابت‌های روس انگلیس در ایران

[1]  رسول جعفریان، مقدمه تاریخ دخانیه شیخ حسن اصفهانی کربلایی، چ اول، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، پائیز 1382، ص

[2]  برای آگاهی بیشتر درباره آثاری که به طور مستقل یا مشتمل درباره این جنبش نوشته شده نگاه کنید به مقاله «گزیده کتابشناسی نهضت تنباکو» در کتاب «سده تحریم تنباکو» ج اول صص 43 تا

[3]  شیخ حسن کربلایی، تاریخ دخانیه، ص

[4]  پیشین، ص

[5] پیشین، صص 63-

[6] پیشین، صص 66-